“ÖNCELİKLİ (KRİTİK TEKNOLOJİ) ALANLARINDA ÖĞRETİM ÜYESİ ALIMI”

Değerli akademi mensupları… Geçtiğimiz hafta sizlere gönderdiğimiz bilgi maillerinde ve mesajlarında;

Yükseköğretim Kurulu olarak başlatmış olduğumuz YÖK-GELECEK PROJESİ’ni tanıtımını yaparak üniversitelerimizin bilimsel faaliyetlerinin ve misyonlarının ülkemizin kalkınma yolundaki tercihleri ve öncelikleri ile ilişkilendirilmesi gerektiğine vurgu yapmıştık. YÖK-GELECEK PROJESİ’nin ilk aşaması olan “öncelikli alanlarda araştırma görevlisi” ek izinleri ilgili üniversitelere gönderilmiş bulunmaktadır. Bu alanların arasında; Yapay Zeka, Veri Bilimi, Mikro ve Nanoteknoloji, Akıllı ve Yenilikçi Malzemeler, Gıda Üretimi, İşleme ve Teknolojisi, Gıda Biyoteknolojisi, Sürdürülebilir Tarım, Zootekni ve Hayvan Besleme,  Moleküler Farmakoloji, İlaç Araştırmaları ve Aşı, Biyoteknoloji, Uluslararası Güvenlik ve Terör, Eğitimde Dijitalleşme, İnsan Beyni ve Nörobilim…vb. alanlar bulunmaktadır. Üniversitelerimiz Yükseköğretim Kuruluna bu alanlarda ve bu şartla yayınlanacak kadro izinleri için yazılarını göndermeye başlamış olup süreç yürümektedir.

Şimdi ise, bu hafta başlatmış olduğumuz YÖK-GELECEK PROJESİ’nin ikinci adımı olarak “Öncelikli (Kritik Teknoloji) Alanlarında Öğretim Üyesi” istihdamı hakkında bilgi vermek istiyoruz. Bunun kurgusu da YÖK’ün diğer kurguları gibi basit ve sadedir. Sistemin işleyişi şu şekildedir:

1. Öncelikli alanların belirlenmesi (Projenin bu aşamasında öncelikli alanlar olarak “Kritik Teknoloji” alanlar belirlenmiştir),
2. Üniversitelerimizin (üniversitelerimizdeki bölümlerin) bu alanlara ilişkin yetkinlik haritalarının çıkarılması,
3. Bu iki çıktının birlikte değerlendirilmesi sonucuna göre ek kadro dağılımının yapılması.

1. ÖNCELİKLİ -KRİTİK TEKNOLOJİ ALANLARI

Projenin bu aşamasında öncelikli ve özellikli alanlar olarak  “Kritik Teknoloji Alanları” belirlenmiştir. Dünyada “Kritik Teknoloji” olarak adlandırılan alanlara ilişkin “etki” ve ülkemiz şatlarında “yapılabilirlik” analizleri dikkate alınarak kendi içlerinde önceliklendirilmiştir. Yöntem olarak da, belirlenen bu alanlar bazında üniversitelerin yetkinliğine ilişkin bibliyometrik analizlerin yapılması ve kararların buna göre verilmesi usulü benimsenmiştir.

Bu alanların belirlenmesinde:

1. Etki Boyutunda; Ekonomik etki, Toplumsal Fayda Etkisi, Ulusal Güvenlik Etkisi,
2. Yapılabilirlik boyutunda ise; Akademik Bilgi Birikimi, Proje Yetkinliği, Araştırma Altyapıları, Nitelikli İnsan Kaynağı, Patent Birikimi, Finansman ve Teknolojik Altyapının Seviyesi

gibi parametreler dikkate alınmıştır.

Bu bağlamda belirlenen ve derecelendirilen alanlar şunlardır:

-Bilgi güvenliği,

-Biyomedikal ekipman,

-Biyoteknolojik ilaç teknolojileri, 

-Bulut bilişim,

-Büyük veri ve veri analitiği,

-Enerji depolama,

-Genişbant tekonolojileri,

-Güneş enerjisi,

-İleri fonksiyonel malzeme ve Enerjik malzeme teknolojileri,

-Kuantum teknolojileri,

-Mikro-Nano-Optik elektromekanik sistemler,

-Modelleme ve Similasyon teknolojileri,

-Motor teknolojileri,

-Nesnelerin interneti,

-Robot, Mekatronik ve Otomasyon,

- Rüzgar enerjisi,

-Tarım ve hayvan biyoteknolojisi,

-Yapay zeka ve Makine Öğrenmesi.

2. ÜNİVERSİTELERİMİZİN-BÖLÜMLERİN YETKİNLİK HARİTASININ ÇIKARILMASI

Alan bazında üniversite yetkinlik haritası ise şu şekilde ortaya çıkarılmıştır. İlk olarak Hacim (Nicelik) ve Kalite (Nitelik) olarak iki ana başlık belirlenmiştir. Nihai noktadaki neticeye hacmin yüzde 40, kalitenin yüzde 60 oranında etki edeceği bir sistem ile her ikisinin altında ilgili alt göstergeler tespit edilmiştir.

1. Hacim Göstergesi altında; dünyadaki akademik birikime katkı, akademik değer oluşturan kritik kitle, odaklanma etkisi gibi alt göstergeler;
2. Kalite Göstergesi başlığı altında ise; akademik yayınların kalitesi, nitelikli akademik yayın üretme, akademisyenleri verimliliği, sanayiye katkıda bulunacak nitelikte yayın üretme kapasitesi, Türkiye’nin uluslararasılaşmasına katkı, üniversitenin uluslarasılaşmasına katkı gibi alt göstergeler bulunmaktadır.

Her iki ana başlığın altındaki alt göstergelerde de somut çıktı gösteren formüller bulunmaktadır.  Bu formüllerde yayın sayısı, yayın etkisi, Türkiyede ve dünyada aldığı atıflar, patentler, uluslararası işbirlikleri gibi faktörler yer almaktadır.

3. KRİTİK TEKNOLOJİ ALANLARI İLE ÜNİVERSİTE-BÖLÜMLERİN EŞLEŞTİRİLMESİ

Belirlenen 18 Kritik Teknoloji Alanında dağıtılan ek 750 öğretim üyesi izninin en fazla verildiği ilk beş alan: Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi, Büyük Veri ve Veri Analitiği, İleri Fonksiyonel Malzeme ve Enerjik Malzeme Teknolojileri, Biyoteknolojik İlaç Teknolojileri, Tarım ve Hayvan Teknolojileri olup bunların her biri için üniversitelere ek 55’er kadro verilmiştir. Geri kalan ek kadro izinleri de diğer belirlenen kritik teknolojik alanlarına tahsis edilmiştir.

Alan bazında üniversite yetkinliği bibliyometrik analizlerin yapılmasında TÜBİTAK’ın destekleri ve katkıları olmuştur.

- Türkiyede ilk kez başarılı bölümler ek kadro ile desteklenmek suretiyle ödüllendirilecek

Bu projede kadrolar üniversitelere torba olarak dağıtılmayacak, ilgili üniversitenin bu alanlarda öne çıkan bölümlerinde ilan edilmek üzere ek kadrolar tahsis edilecektir. Böylelikle bu bölümler yeni kadrolar ile desteklenip, güçlendirilme ile daha başarılı süreçlere teşvik edilecektir. YÖK kurulduğu tarihten itibaren ilk defa başarılı bölümlerin, Yeni YÖK konseptine uygun ve merkezi olarak YÖK tarafından görülerek takdir edilmesi ve bunlara kadro takviyesi yapılarak güçlendirilmesi söz konusu olmaktadır.

-Cari usul devam ediyor, fakat bu ek izinler ayrı bir kurguya sahip

Diğer taraftan üniversite öğretim üyesi izinleri genel cari usule uygun olarak devam etmektedir. Bahse konu bu kadro izinleri ise ek kadro izinleridir. Genel ve cari usulde bilindiği üzere gelişimlerini sürdürebilmeleri için üniversitenin tüm birimleri dikkate alınmaktadır. Bugün kamuoyu ile paylaştığımız “öncelikli alanlarda öğretim üyesi” projesindeki kadro kullanımı bu genel kadro kullanımının dışında ve daha az sayıda kadro için geçerlidir.

Bu projede genel ve cari kadro kullanımından farklı bir yol izlenmektedir. Bu ek izinlerde bütün bölümlere eşitlikçilik anlayışı ile kadro dağıtımı yerine öncelik ve başarı temelinde (a) öncelikli alanlarda yoğunlaşmak ve (b) başarılı bölümleri güçlendirerek ülkenin kalkınmasında istifade etmek düşüncesi bulunmaktadır. Diğer bölümlere üniversitelerimiz, kendilerine verilen kadro izinleri çerçevesinde zaten bir planlama yapmaktadır. (Bu proje kapsamında verilen izinler, ülkenin öncelikleri dikkate alınarak dağıtılmak üzere planlaması YÖK tarafından yapılan üniversitelere verilecek ek kadro izinleri olup her yıl genel ve cari usule göre üniversitelere tahsis edilen kadro izinlerinin dışındadır). Bu kadro izinleri süreçleri ve sonuçlandırılarak atama işlemlerinin yapılması yine bu kapsamda belirlenen üniversitelerimizce yürütülecektir.

- Projedeki iki aşama birbirlerini tamamlayıcı şekilde kurgulandı

YÖK-GELECEK PROJESİ’nin birinci aşaması olan “Öncelikli Alanlarda Araştırma Görevlisi Alımı” ile bu ikinci aşaması olan “Öncelikli Kritik Teknoloji Alanlarında Öğretim Üyesi Alımı” birbirlerini tamamlayıcı şekilde kurgulanmıştır.  Bununla birlikte her ikisinde de dikkat ettiğimiz “öncelikli alanlar/kritik teknolojiler, liyakat ve fırsat eşitliği ile başarının ödüllendirilmesi” kavramlarıdır.

Yeni YÖK’ün uygulamaya soktuğu pek çok proje gibi bu proje de yükseköğretim sisteminde bir ilktir. Yükseköğretim sistemimizde daha önce uygulanmayan ve örneği görülmeyen projeler ile yeni ve yenilikçi uygulamaları tedricilik prensibi ile hayata geçirmekteyiz. Geleceğin bilim insanlarını yetiştirmek için kurguladığımıza YÖK GELECEK PROJESİ’nin memleketimizin bilim hayatına katkı sağlayacağına inanıyoruz.

YÖK-GELECEK PROJESİ’nin üçüncü ayağı olan YÖK Akademik Liyakat-Kariyer Platformu da inşallah yine bu ay içinde uygulamaya konulacak ve akademi camiasının kullanımına açılacaktır.

15.09.2020 |  Teknoloji Transfer Ofisi Müdürlüğü